Hasta olup olamadığımızı Covid-19 bulgularına bakarak sorgulayanlarımız var değil mi? Bu soruları çok abartmıyorsanız sorun yok. Ben de bazen böyle hezeyanlara kapılıyorum.
Belirtiler ve Bulaşıcılık:
Hastalık belirtileri konusunda Dünya Sağlık Örgütü’nden(DSÖ) ve Çin’den gelen haberlere biz de eklemeler yapmak zorunda kaldık: İshalin tek başına bir belirti olarak ortaya çıkabilmesi ve hastalık süresince başka bir bulgu olmayabileceği gibi. Ama genelde 5,5 günlük kuluçka süresinden belirti sıklıklarına (kaynaklara göre değişken) göre hastalık ilerleyişi şöyle:
1-3. Gün belirtiler: Soğuk algınlığı ve gribi taklit eden belirtiler, hafif ateş(%99) ve boğaz ağrısı(%84), bağışıklık sistemi güçsüzse mide bulantısı ve ishal, koku ve tat kaybı(%20).
4. Gün belirtiler: Boğaz ağrısı artar, ses boğuklaşır. Yutkunmada zorlanma(%45), hafif baş ağrısı(%42) ile birlikte ishal olabilir.
5. Gün belirtiler: Boğaz ağrısı şiddetlenir, yutkunma ağrılı bir hale gelir, hareket etmek ağrılıdır. İştahsızlık başlar(%40).
6. Gün belirtiler: Kuru öksürük(%72) başlar, konuşurken, yutkunurken boğaz ağrısı şiddetlenir, şiddetli yorgunluk başlar(%42), bulantı artar, nefes darlığı başlar, ishal ve kusma(%5) şiddetlenir. Baş ağrısı başlar(%14)
7. Gün belirtiler: Ateş 38C derecenin üstündedir, öksürük şiddetlenir ve artık balgamlıdır, ağrılar artar(%42), kusma çok şiddetlenir.
8. Gün belirtiler: Nefes darlığı belirgindir(%14), göğüs bölgesi çok ağır olarak hissedilir, öksürükle birlikte baş ve eklem ağrıları son derece artar.
9. Gün belirtiler: Tüm belirtiler şiddetle artar, yüz veya dudaklarda mavileşme görülür, öksürük ve balgam(%33) çok şiddetlenir, vücut ve baş ağrılarıyla birlikte kusma çok şiddetli bir hale gelir.
Bu belirtilerin hepsi görülmek zorunda değildir. Başka belirtiler de (kas ve eklem ağrıları %15, titreme %5, burun akıntısı %5, konjonktivit %1) görülebilir. Hastalık iyileşecekse ki %80’i iyileşiyor, bu sürecin herhangi bir yerinde ilerleme olmayıp düzelme başlıyor. Bazen belirti vermeksizin iyileşiyor. Hastane ve yoğun bakımda iyileşenler %15’lik kısmı oluşturuyor. Hastaların %5‘i maalesef kaybediliyor.
Risk konusunda yaştan daha çok eşlik eden hastalıklar ön plana çıkıyor. Bu hastalıkların yaşla sıklığı artması denklemi sağlıyor aslında. Hipertansiyon, kalp hastalığı, diyabet, kronik solunum yolu hastalığı, kanser, zayıf bağışıklık sahibi hastalar(nakil hastaları, kemoterapi görenler, genetik vs.), ve sigara içenler... Riski yüksek hastalar belirtiler ile alakalı daha uyanık olmalı.
Bulaşıcılık konusunda değişik fikirler var. Bilinmesi gereken bulaşmada ellerin ve yakın temasın birinci planda olduğu, gerisinin teferruat olduğudur. Kimse merak etmesin böyle de gayet güzel yayılıyor. Sadece bir kişinin 36 kişiye bulaştırabilmesi(Sağlık Bakanımızın açıklaması), 36 kişiden her birisinin 36 kişiye bulaştırdığını düşünsek daha üçüncü döngüde 1.680.000 kişiye hastalık bulaşmış oluyor. Bu senaryonun gerçekleşmesi zor ama mümkün. O yüzden sosyal mesafe ve el hijyeni çok önemli.
Hastaneye gelme konusunda hala 3 belirti ön planda. Ateş, öksürük, nefes darlığı.
Diğer belirtiler görüldüğünde hastaneye hemen gelinmemeli. Hem sokak, hem de hastane riskli artık. Ufak tefek belirtiler Covid-19 olduğunuz anlamına gelmiyor. Ciddi olmayan belirtiler varlığında izolasyon ve hijyen kurallarına uyularak hastalığın geçmesi beklenebilir. Ancak bulgular giderek ciddileşiyorsa hastaneye gelmekte geç kalınmamalıdır.
Test gerekliliği de kafaları karıştırıyor.
Bulgusu olmayana test yapmak anlamsız. Bulgusu olmayanda negatif çıkacak zaten. Bunu bilmek için test niye yapıyoruz. Hastalığı belirtisiz geçirenleri tespit etmek için de test yapmak manasız. Çünkü bugün negatif olan yarın belirtisiz olarak hastalığı geçirmeye başlayabilir. O zaman herkese her gün test yapmak gerekir.
Doğru olan ateş, kuru öksürük, nefes darlığı varsa hastaneye gitmek. Gerisini biz hallediyoruz.
Umarım faydalı olmuştur..