Türkiye’de sosyal medya araçlarının hız kesmeden her sektör çapında su gibi tüketilmesiyle beraber bazı hukuksal problemlerle karşılaşılmaktadır.
Bu hukuksal problemlerden en temeli haksız rekabet boyutunda reklam yasağı boyutudur. Özellikle sağlık sektörünün bir parçası haline gelen estetik cerrahi işlem sonuçlarının eski/ yeni karşılaştırması yaparak hasta memnuniyeti tanıtımı benzeri işitsel ve görsel paylaşımların, reklam yasağı kapsamına girme durumu merak konusu olmuştur.
Konuyu bizatihi sağlık sektörü açısından değerlendirdiğimizde; işbu yasakların amacının hasta haklarının korunması, halkın yanlış bilgilendirilmesinin önlenmesini ve ticari boyutta haksız rekabetin engellenmesi maksatlıdır.Sağlık Hizmetleri kapsamındaki kanunlar çerçevesinde konunun aydınlatılması noktasında,
Tıbbi Deantoloji Nizamnamesi 8. maddesini incelemek gerekirse:
Madde 8 – Tabiplik ve diş tabipliği mesleklerine ve tedavi müesseselerine, ticari bir veçhe verilemez. Tabip ve diş tabibi, yapacağı yayınlarda tababet mesleğinin şerefini üstün tutmaya mecbur olup, her ne suretle olursa olsun, yazılarında kendi reklamını yapamaz. Tabip ve diş tabibi, gazetelerde ve diğer neşir vasıtalarında, reklam mahiyetinde teşekkür ilanları yazdıramaz.
Şeklinde reklam yasağının kapsamını genel hatlarıyla çerçeveleyen bir madde olduğu görülecektir.
Bu maddenin lafzından anlaşılması gereken; doktorların adlarını, adreslerini ve uzmanlıklarını sosyal medyadan duyurabileceklerini fakat gerek makalelerinde gerekse yaptıkları sosyal medya paylaşımlarında hasta çekmeye yönelik olarak reklam veremeyecekleridir.
Örneğin, sıkça karşılaştığımız bir durum: Uzman plastik cerrahi doktorlarının yaptıkları işlemleri ve kullandıkları cihazları tanıtırken haksız rekabet boyutuna varan düzeyde hasta çekmeye yönelik olarak güzellemeler ve sonuçlar paylaşmasıdır. Bu maksatla yapılan pek çok tanıtımın reklam yasağı mahiyeti taşıyacağı sarihtir.
Sağlık Hizmetleri Temel Kanununda yinelemekle beraber, hiçbir şekilde doğrudan veya dolaylı olarak sağlık hizmetleri sunucularının (hastaneler, poliklinikler vb.) reklam yapmaları yasaktır. Ancak bir yorum olarak belirtmek hasıl olur ki; tanıtım mahiyetinde paylaşımlar yapmak, reklam yasağı kapsamına girmeyecektir. Bu noktada yapılan işlemin hastaya etkileri (olumlu yahutta olumsuz) tanıtılabilinecektir. Bu tarz paylaşımların haksız rekabet boyutuna varmayacak şekilde işlenmesinin de aslında bizatihi toplum yararına olduğunu söylemek doğru bir yaklaşım olacaktır. Aksi durumdaysa, sağlık kuruluşlarının sonuç garantileyen ve yanıltıcı bilgilerle hasta çekmeye yönelik olarak yaptığı paylaşımların, rekabet yasağı kapsamında değerlendirilmesi gerektiğidir. Türk Tabipler Birliği Meslek Etiği Kurallarına da aykırı olan bu fiilleri yapan şahıslar ve kuruluşlar idari yaptırıma tabi tutulacaktır.
SAĞLIK HİZMETLERİNDE TANITIM VE BİLGİLENDİRME FAALİYETLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK’İN 10. MADDESİ UYARINCA YAPTIRIMA TABİ TUTULURLAR:
1) Hekim veya diş hekimleri tarafından, bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak tanıtım ve bilgilendirme yapıldığının tespit edilmesi halinde, 1219 sayılı Kanunun ilgilisine göre 27 nci veya 44 üncü madde hükümleri uyarınca idari para cezası uygulanır. Verilen idari para cezaları, tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. İlgililer hakkında ilgili mevzuatı kapsamında değerlendirilmek ve işlem yapılmak üzere bağlı bulundukları meslek kuruluşuna gerekli bildirimler yapılır.
(2) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerinin yapıldığı tespit edilen sağlık tesisi iki kez uyarılır. Bir yıl içerisinde üçüncü kez bu Yönetmelik hükümlerine aykırı tanıtım ve bilgilendirme faaliyetleri yapıldığının tespit edilmesi halinde üç gün süreyle ilgili tıp veya uzmanlık dalındaki birimin faaliyeti durdurulur.
Bu kapsamda yazımızın en başında belirttiğimiz sağlık kuruluşlarının ve bu alanda hizmet veren doktorların hasta memnuniyeti içeren ve hastanın ilk halini ve son halini paylaşıp, verdiği hizmeti görsel ve işitsel araçlarla tanıtan şahıs/kuruluşların reklam yasağı kapsamındaki eylemlerin sınırında olduğunu söylemekle beraber; işbu tanıtım materyallerinde Türkiye’nin en güveniliri imajını veren ve garanti sonuç vaat eden benzeri paylaşımlara varan tanıtımlarınsa reklam yasağı kapsamında değerlendirilmesi gerektiğidir.
KAYNAKÇA:-Tıbbi Deantoloji Nizamnamesi
-Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
-29 Temmuz 2023 tarihli SAĞLIK HİZMETLERİNDE TANITIM VE BİLGİLENDİRME FAALİYETLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK
