Herhangi bir canlının genetik kodundaki değişimlerdir kısaca mutasyon. Ölümcül sonuçları da olur, hayatı uzatan çeşitleri de. GDO’lu besinler öyledir mesela. Genetiği değiştirilerek dayanıklılığı artırılmıştır bazılarının. İşte virüste mutasyon olunca da çeşitli sonuçları olabiliyor. Virüsün bulaşıcılığı artabilir/ azalabilir, hastalık yapıcı özelliği azalabilir/aratabilir, hastalığın ciddiyeti artabilir/azalabilir. Virüs geçirdiği genetik değişime göre bu özelliklerini değiştirebilir.
Peki mutasyon geçirmiş virüslere karşı aşılar etkisini yitirebilir mi? Cevabı bazen. Örnek olarak bağışıklık sistemimiz virüslerin proteinlerine karşı savunma oluşturuyorlar. En çok da virüsün bağlanma proteinine karşı oluşan savunma çok etkili. Aşılanma sonucunda virüsün bağlanma proteinine karşı bağışıklık geliştirdiğimizi varsayalım. Virüsün geçirdiği mutasyon sonucunda bağlanma proteininde değişiklik olursa bağışıklık sistemi için yabancı hale gelebilir. Ama aynı değişiklik bağlanmada zayıflamaya dolayısı ile hastalık yapıcı etkide azalmaya sebep olabilir. Tabi bunların tam tersi de geçerli. Bağışıklığımız daha kuvvetli olabilir veya hastalık yapıcı etkisi artabilir.
Burada tam virüs parçacığı içeren ölü aşılar ve zayıflatılmış aşılar nispeten daha avantajlı hale geçiyor. Yeni teknoloji aşılar tek bir proteine karşı bağışıklığı uyarıyor. Mutasyondaki büyüklük bu aşıların etkilerinde azalmaya sebep olabilir.
Peki mevcut mutasyonlarda aşılar etkisiz hale geldi mi? Şu andaki bilgilerimize göre hayır. Aşılat etkisiz olur mu? Evet olabilir. O zaman mutant yeni virüse karşı aşı geliştirme çalışmaları başlar. Yeni teknoloji aşıların avantajı daha hızlı geliştirilebilmesi olacak.
Peki biz ne yapacağız? Tedbire devam. Evet, çok sıkıldık ama aşılar gerektiği kadar yapılana kadar hayatımız böyle devam edecek. Belki bıçak kemiğe dayandı diyenlerimiz olacak. Ama yayılması hızlanan virüse karşı yapacağımız tedbirlerde daha dikkatli davranmak olmalı.
Dünyada toplam 130 milyon kişi aşılandı. Oran % 2’den az. Ülkemizde aşılanan sayısı 2.5 milyondan fazla. Bu da % 3’den fazlaya denk geliyor. Anlamı aşı tedarik sıkıntısı her yerde var. Ancak aşılama oranımız dünya ortalamasının üstünde diyebiliriz. Yerli aşımız kullanıma girdiğinde elbette bu konuda rahatlama yaşayacağız.
Her zamanki tavsiyem ile yazımı bitiriyorum. Aldığımız tedbir kadar güçlü ve güvendeyiz. Kalın sağlıcakla…
